Choroba Parkinsona w pigułce

11 kwietnia obchodzimy światowy dzień choroby Parkinsona. W tym dniu warto zwrócić uwagę na ten narastający problem. To choroba, która powoli zabiera uśmiech i sprawność, z którą pacjent będzie się borykać do końca życia. Choruje cały organizm - jednak wczesne jej wykrycie i odpowiednie działania pozwalają spowolnić jej postęp i zachować sprawność na dłużej. 

Sporo osób uważa,  że wczesne objawy choroby Parkinsona przypominają oznaki starzenia się, a to powoduje że nie szukają pomocy u specjalisty. 

Czym jest choroba Parkinsona?

Choroba Parkinsona to choroba neurodegeneracyjna,  w której dochodzi do uszkodzenia neuronów w mózgu. Rozwija się podstępnie i po cichu.

U kogo występuje choroba Parkinsona?

Zdecydowanie częściej występuje u mężczyzn niż kobiet. Rozpoczyna się między 50 a 60 rokiem życia.

Jakie są objawy choroby Parkinsona?

Schorzenie ma charakter postępujący. Objawy tej choroby różnią się - w zależności od fazy choroby Parkinsona. Wyróżniamy:

1. Fazę przed kliniczną
   Pierwszym objawem jest zaburzenie węchu, stany depresyjne, zaburzenia snu,  zaparcia.
   
   
2. Zaburzenia motoryczne
   Charakterystycznymi zaburzeniami ruchowymi są:
   
   - Drżenie mięśniowe rąk w spoczynku (występuje charakterystyczne pocieranie o siebie palców). Stan ten nasilają niska temperatura, sytuacje stresowe, chory ma również problem z pisaniem- pisze coraz mniejszymi literami
   
   -Spowolnienie wszystkich ruchów np.chory chodzi drobnymi krokami, szura nogami po podłodze w trakcie chodzenia, wolniej się ubiera, powoli mówi, ma problem z zapoczątkowaniem  ruchu ( chce zrobić krok do przodu, ale jego stopy są "przyklejone" do podłogi), nagle zatrzymuje się, brak jest ruchu ramion w trakcie chodu
   
   -Sztywność mięśni. Występuje zwiększone napięcie mięśni i zmniejszona ich ruchomość np. charakterystyczne przeskakiwanie podczas ruchu kończyny tzw. objaw “koła zębatego”, mimika twarzy jest zubożała (przypomina maskę)
   
   -Zaburzenia postawy (zgięciowa postawa ciała). występuje problem z koordynacją, równowagą, niestabilnością oraz pacjent ma trudności podczas wykonywania czynności tj. siadanie, wstawanie
   
   
3. Zaburzenia umysłowe
   Na  tym etapie choroby mogą pojawić się zmiany zachowania, nastroju i sposobu postrzegania otaczającego świata. Mogą wystąpić: halucynacje, stany depresyjne, fobie, ataki paniki, nerwica, tzw.  otępienie parkinsonowskie, problem z zapamiętywaniem, koncentracją, myśleniem abstrakcyjnym, zaburzenia nastroju
   
   
4. Inne powikłania
   Uszkodzenie układu nerwowego powoduje upośledzenie funkcjonowanie wielu narządów.  występują objawy pozaruchowe : dysfunkcja zwieraczy, nietrzymanie moczu, zaburzenia erekcji, spadek ciśnienia po zmianie pozycji ciała z leżącej na stojącą, nadmierna senność w ciągu dnia, problem z zasypianiem, przewlekłe zmęczenie, zespoły bólowe, zawroty głowy, nadpotliwość, częstomocz (zwłaszcza w nocy). Ze strony układu pokarmowego:  utrata smaku, zaburzenia połykania, suchość w ustach, ślinotok, zaparcia,  nudności, wymioty

Do jakiego lekarza należy udać się z chorobą Parkinsona ?

Leczenie powinno być kompleksowe prowadzone przez zespół terapeutyczny, w składzie: lekarz rehabilitacji,  fizjoterapeuta, neurolog, neurochirurg, logopeda, radiolog, psychiatra, psycholog, dietetyk

Jak zdiagnozować chorobę Parkinsona? 

• Rozpoznania dokonuje się na podstawie objawów.
• U osób z podejrzeniem choroby Parkinsona wykonuje się badania neuroobrazowe (tomografię komputerową czy rezonans magnetyczny) w celu wykluczenia innych chorób.
• Należy zrobić badania laboratoryjne np. u osób poniżej 40 roku życia aby wykluczyć inne choroby np. chorobę Wilsona związaną z nieprawidłowym gromadzeniem się miedzi w organizmie. Zaleca się również wykonanie badań na ilość witaminy D, B12, hormonów tarczycy i testosteronu - gdyż ich niedobory mogą wywoływać podobne objawy.
• Należy wykluczyć również parkinsonizm,  którego objawy przypominają tą chorobę. 

Czym jest parkinsonizm?

• Objawy są podobne do choroby Parkinsona, gdyż powstają na skutek uszkodzenia tych samych struktur mózgowych. 
• Przyczyna powstawania jest inna np.uraz czaszki, niektóre leki, zapalenie mózgu, udar, wodogłowie, nowotwór czy inne choroby neurodegeneracyjne. Zatrucie czadem również może wywołać objawowy zespół Parkinsona.
• Podstawowa różnica polega na tym, że chorzy z objawami parkinsonizmu nie reagują na leczenie lewodopą - podstawowego leku w chorobie Parkinsona.
• Lekami mogącymi wywołać zespół parkinsonowski lub nasilić objawy są : leki poprawiające krążenie mózgowe (flunaryzyna, cynaryzyna), leki neuroleptyczne (perazyna, tietylperazyna, promazyna, rysperydon) oraz leki poprawiające perystaltykę jelit (metoklopramid)

Jak wygląda leczenie choroby Parkinsona?

Podstawą leczenia jest farmakoterapia, przez cały okres choroby powinno się prowadzić rehabilitację ruchową, zaleca się także masaże, spacery, Nordic walking, codzienną gimnastykę, muzykoterapię, terapię mowy.

Jakie jest rokowanie w chorobie Parkinsona?

• Dobór schematu terapii jest wynikiem balansowania korzyści z poprawy stanu pacjenta i pojawiających się działań niepożądanych. 
• Najlepsze efekty udaje się uzyskać w okresie kilku lat od rozpoznania - niestety, wraz z przebiegiem choroby wrażliwość organizmu na terapię zmniejsza się, a procesy niszczenia struktur układu nerwowego ciągle postępują.
• Chory w okresie działania leku czuje się dobrze, jednak po kilku godzinach stan zaczyna się pogarszać i chory myśli że to lek mu szkodzi, bo nawraca sztywność, drżenie, spowolnienie.
• Niestety, coraz większe dawki leków powodują występowanie skutków ubocznych (w układzie pokarmowym, sercowo - naczyniowym, nudności, halucynacje itp). 
• Choroba nie powoduje bezpośrednio śmierci, dopiero jej powikłania np.  zapalenie płuc. 

Rady dla Pacjenta:

1. Przyjmuj systematycznie leki (nagłe odstawienie leków może nasilić objawy)
2. Zadbaj o prawidłowe nawodnienie organizmu
3. Ćwicz regularnie - poprawisz w ten sposób nastrój
4. Nie rezygnuj z pracy
5. Nie zapominaj o regularnej rehabilitacji ruchowej od samego początku. Niesie ze sobą wiele korzyści m.in. poprawia nastrój i pamięć oraz sprawność ruchową, zmniejsza ból i sztywność mięśni, 
6. Spaceruj z kijkami, pływaj - aktywności te są bezpieczne - chronią przed upadkiem
7. Aby zmniejszyć drżenie ręki, przy wykonywaniu czynności manualnych przyciśnij łokieć do tułowia
8. Aby ułatwić chodzenie dobierz odpowiednie bodźce podczas wykonywania kroków np: rytmiczną muzykę lub liczenie.
9. Zaopatrz się w pomoce ortopedyczne np. w balkonik, aby ułatwić poruszanie się jeśli masz z tym problem
10. Czytaj dużo na głos - dzięki temu poprawisz swoją mowę jeśli jest ona niewyraźna

Rady dla Opiekuna:

1. Bądź wyrozumiały dla chorego - większość jego zachowań nie zależy od jego woli i nie są próbą wymuszenia na Tobie opieki nad nim
2. Zachowaj cierpliwość rozmawiając z chorym - nie przerywaj mu jeśli chce coś powiedzieć, wysłuchaj do końca, nie kończ za niego zdania
3. Pozwól choremu wykonywać wszystkie czynności które robił do tej pory, nawet jeśli robi to niezdarnie 
4. Na noc zostaw zapaloną lampkę nocną by chory nie upadł wstając w nocy
5. Miej przygotowane przy łóżku leki i płyn do popicia  
6. Przystosuj odpowiednio mieszkanie : pokój, łazienkę, toaletę w odpowiednie oświetlenie, poręcze
7. Pamiętaj, że chory jest narażony na upadki i złamania dlatego zawsze bądź w pobliżu
8. Zapewnij pomoc choremu przy czynnościach pielęgnacyjnych, higienicznych jeśli jej potrzebuje