Depresja – choroba XXI wieku

Depresja to choroba, która może dotknąć każdego bez względu na płeć, wiek, narodowość czy kolor skóry. Na depresję cierpią biedni i bogaci, mieszkańcy wsi i wielkich miast, osoby starsze i dzieci. 

Czym jest depresja?

Terminem depresja określa się szczególny rodzaj zaburzeń nastroju i emocji. Może być jednobiegunowa lub dwubiegunowa. Możemy ją podejrzewać, jeśli taki stan trwa ponad dwa tygodnie. Depresja nie jest chwilowym obniżeniem nastroju. Depresja to choroba - Cierpiąca na nią osoba nie jest w stanie wstać z łóżka i pójść do pracy, wszystko jej obojętnieje. Depresja jest takim stanem, w którym chory ma głębokie poczucie braku sensu życia i postrzega świat w tzw. „szarych barwach”. 
WHO wyróżnia następujące objawy depresji: 

Podstawowe objawy depresji: 
-obniżony nastrój
-brak radości
-brak energii

Dodatkowe objawy depresji:
-negatywna własna ocena
-poczucie winy
-myśli i zachowania samobójcze
-niesprawność intelektualna
-zaburzenie aktywności
-zaburzenia snu
-zaburzenia apetytu i masy ciała

W jaki sposób objawia się depresja?

Aby rozpoznać depresję trzeba znać jej objawy. Do tych najczęstszych i charakterystycznych należą:

Objawy emocjonalne – Jednym z podstawowych objawów jest ciągły smutkek, przygnębienie. obniżony lub obojętny nastrój  i towarzyszący mu często lęk, Osoby w depresji płaczą, nie wiedząc dlaczego.Często budzą się w nocy zalane łzami.,  Utrata radości życia, odczuwania przyjemności, cieszenia się radosnymi wydarzeniami i drobnymi rzeczami. poczucie braku perspektyw na przyszłość, występuje zobojętnienie, poczucie pustki lub winy, czasem dysforia (zniecierpliwienie, drażliwość).Ograniczenie kontaktu ze znajomymi, poczucie bycia niepotrzebnym.

Objawy poznawcze – bardzo często występują zaburzenia pamięci i koncentracji uwagi, negatywny obraz siebie, obniżona samoocena,autokrytycyzm, samooskarżenia, pesymizm i rezygnacja, w skrajnych wypadkach mogą pojawić się także urojenia depresyjne.

Objawy motywacyjne – problemy z mobilizacją do wszelkiego działania, spowolnienie psychoruchowe (faktyczne zwolnienie ruchów i reakcji); trudności z podejmowaniem decyzji.brak energii, przewlekłe zmęczenie i związana z tym niemożność wstania z łóżka, wykonania najprostszych czynności higienicznych, jak ubranie się, umycie, uczesanie. 

Objawy somatyczne – zaburzenie rytmów dobowych (m.in. zaburzenia rytmu snu i czuwania), utrata apetytu (ale możliwy jest również wzmożony apetyt), osłabienie i zmęczenie, spadek aktywności, utrata zainteresowania seksem, nasilone bóle głowy, pleców, mięśni i stawów, bóle żołądkowo-jelitowe. złe samopoczucie fizyczne.

Myśli i próby samobójcze. Depresja jest stanem, w którym nie widzi się żadnego wyjścia, poczucie utraty sensu życia i beznadziejności, myśli o śmierci („chciałbym usnąć i więcej się nie obudzić”, „chciałbym ulec jakiemuś wypadkowi”), aż do myśli o popełnieniu samobójstwa. Myśli rezygnacyjne, o śmierci, o samobójstwie również są bezwzględnym wskazaniem do konsultacji psychiatrycznej.

Do niejednoznacznych objawów należą m.in.: Pogorszenie wyglądu zewnętrznego – rozpoznanie depresji można podejrzewać po wyglądzie, gdyż osoba z obniżonym nastrojem przestaje o siebie dbać, nie przejmuje się wyglądem, zaniedbuje higienę osobistą.

Nie bez znaczenia jest także wygląd chorego:

• mimika: uboga
• wyraz twarzy: smutny lub napięty
• głos: monotonny (bez modulacji), tempo wypowiedzi: spowolnione
• ruchy: spowolnione, ociężałe, częsta zmiana pozycji ciała w czasie siedzenia, manipulowanie palcami rąk

Jak odróżnić depresję od zwykłego spadku nastroju?

Pomimo, że objawy na pierwszy rzut oka mogą wydawać się podobne, okresowy spadek nastroju od depresji różni się przede wszystkim: 

• czasem trwania - Depresja to choroba, która zazwyczaj trwa długi okres. Spadek nastroju utrzymuje się do kilku dni. 

• rodzajem obniżonego nastroju - Osoba cierpiąca na depresję czuje smutek,ma poczucie bezsensu, nie jest w stanie czerpać przyjemności z niczego. 

• formą krytycyzmu - Osoby z depresją gubią krytyczne spojrzenie na swoją sytuację. Osoby ze spadkiem nastroju wiedzą, że nie jest to ich naturalny stan, są wobec niego krytyczne.

Dlaczego depresja jest chorobą cywilizacyjną?

Wydawałoby się, że postęp cywilizacyjny, powinien pozytywnie wpływać na społeczność i poziom zadowolenia. Jednakże łączy się on z powstaniem lub zwiększeniem występowania wielu schorzeń, prócz otyłości, cukrzycy, chorób układu krążenia zaliczana jest do nich również depresja.Naukowcy przypisują to stresowi, przepracowaniu, toksycznemu środowisku pracy, zaciągniętym kredytom hipotecznym, nadmiarze obowiązków, problemom w relacjach, poczuciu bezsilności, porównywaniu się do ideałów kreowanych w mediach oraz nie zrozumieniu ze strony najbliższych. 

Kto częściej choruje na depresję – kobiety czy mężczyźni?

Zdecydowanie częściej chorują kobiety. Prawdopodobnie przyczyna leży w większej wrażliwości emocjonalnej kobiet. Nie bez znaczenia są wahania hormonów (np. w okresie menopauzy czy podczas ciąży), które mogą prowadzić do rozwinięcia choroby. Natomiast mężczyźni znacznie częściej niż kobiety popełniają samobójstwo, co być może ma związek z  tendencją do zamykania się w sobie, ucieczki w używki (np. alkohol) i nie szukania pomocy.

Jakie są rodzaje depresji/typy depresji?

• depresja typowa. W depresji typowej występuje: przewlekły smutek, zniechęcenie do życia, obniżenie witalności, brak apetytu i utrata wagi.

• depresja urojeniowa. obniżenie własnej wartości i negatywne myśli o przyszłości - osiągają poziom urojeń. myślenie katastroficzne i nieufność wobec bliskich

• depresja lękowa dominującym objawem jest silne uczucie niepokoju, z nerwowym pobudzeniem, przyszłość jawi się wyłącznie w czarnych barwach. U osób z tym typem depresji istnieje wysokie ryzyko samobójstwa.

• depresja z zahamowaniem (inaczej osłupienie depresyjne) chory nie podejmuje żadnej aktywności, nie odżywia się, nie nawiązuje kontaktu z otoczeniem, pozostaje nieruchomo w jednej pozycji, ma zastygły, cierpiący wyraz twarzy. wymaga intensywnego leczenia szpitalnego.

• depresja dwubiegunowa, Naprzemiennie występujące stany depresji i manii.Chory przechodzi ze stanu krańcowego zobojętnienia i myśli o śmierci, do skrajnego optymizmu 

• Depresja poschizofreniczna pojawia się jako reakcja na przebyty epizod schizofreniczny. W obrazie klinicznym dominują objawy depresyjne, schizofreniczne nadal występują, ale mają łagodniejszy charakter

• Dystymia określana jest jako przewlekłe obniżenie nastroju trwające co najmniej dwa lata. Osoby z dystymią są przez większą część dnia smutne, zmęczone, mają poczucie nieradzenia sobie. Objawy nie spełniają kryteriów epizodu depresyjnego, ale powodują cierpienie chorych.

• depresja nietypowa (atypowa). To stan depresyjny, w którym kluczową rolę odgrywa specyficzne "odwrócenie" cech depresji typowej. Najczęstsza różnica to zwiększony apetyt, czyli objadanie się oraz nadmierna senność.

• depresja maskowana Zespoły depresyjne, w których zdecydowanie dominuje jeden lub dwa objawy spoza wymienionych w przebiegu typowej depresji nazywane są depresjami maskowanymi. „Maski” to najczęściej różnego typu dolegliwości bólowe, zaburzenia snu, jadłowstręt lub okresowe nadużywanie alkoholu.

• depresja sezonowa - spowodowana jest przede wszystkim niedoborem światła w okresie jesienno-zimowym.Do dość typowych cech tej depresji należą: nadmierna senność (ze znacznym pogorszeniem jakości snu), znaczne obniżenie energii życiowej, wzmożony apetyt na węglowodany i przyrost masy ciała.

• depresja poporodowa (baby blues). Do najczęstszych objawów należy poczucie bycia niedobrą matką połączone z obsesyjnym zamartwianiem się o zdrowie dziecka. Kobiety z depresją poporodową boją się zostać same z dzieckiem, mają lęki, że sobie nie poradzą. Dodatkowo kompletnie nie czują więzi z dzieckiem, wydaje się ono zupełnie obce, budzi gniew. Odczuwają zmęczenie, zniechęcenie, wydaje im się, że obowiązki je przerastają. 

• depresja hipochondryczna, polegająca na zaburzeniu przekonania o własnym stanie zdrowia. Osoby te są przekonane o poważnej, przewlekłej chorobie na jaką zapadły. Jako objawy wymieniają wiele dolegliwości, które nie znajdują potwierdzenia w dalszej diagnozie.

Przyczyny depresji - skąd się bierze depresja?

• Sytuacje i wydarzenia życiowe,  zaburzone relacje z rodzicami, trauma seksualna, trudne doświadczenia, śmierć bliskiej osoby, utrata pracy, rozwód, samotność i izolacja, zmniejszenie się kręgu przyjaciół, utrata pewnych uprawnień, np. prawo jazdy itp.

• Niektóre zachowania (np.myślenie, że się do niczego nie nadaje) 

• Bez wyraźnego powodu. Podatność może być uwarunkowana genetycznie. Na przykład, osoba, która ma rodzica, który miał epizod depresyjny, jest dwa razy bardziej narażona na depresję. Jednak ta wrażliwość pojawia się jedynie na skutek trudnych doświadczeń lub niekorzystnych czynników środowiskowych

• Obecność przewlekłej choroby, niepełnosprawności, chroniczny ból, uzależnienie od alkoholu, tytoniu lub innych substancji stosowanych w celu zmniejszenia lęku

• Funkcjonowanie mózgu jest zaburzone. Produkcja i poziom związków chemicznych, które przenoszą informacje pomiędzy neuronami, może być zaburzona.

Kiedy depresja wymaga hospitalizacji?

Hospitalizację stosuje się w przypadku chorych na depresję, o ciężkim przebiegu u których odnotowano myśli i próby samobójcze, a także omamy i urojenia. Leczenie szpitalne osób z depresją odbywa się za ich zgodą. Wyjątkiem jest stan pacjenta, który zagraża jego bezpieczeństwu i życiu innych osób (na przykład, gdy pacjent podejmował próby samobójcze). Wówczas, w uzasadnionych przypadkach lekarz może skierować chorego na oddział psychiatryczny bez jego woli.

Jak pomóc bliskiej osobie w depresji? 

W walce z depresją – jak każdą inną chorobą – bardzo przydaje się wiedza. Bo depresji nie należy się bać – można z nią wygrać. Z osobą cierpiącą na depresję należy rozmawiać tak samo, jak w czasie, kiedy była zdrowa – poruszać te same tematy, mówić tym samym tonem co dawniej, nie unikać żartów. Dzięki temu chory ma szansę uczestniczyć w normalnym życiu, na chwilę oderwać się od dręczących go myśli. 

• Bądź blisko - Chory zwykle nie oczekuje niczego ponad okazanie mu uwagi i zainteresowania. Nie wyciągaj kogoś z choroby "na siłę". Sama obecność potrafi wystarczyć - wspólny czas milczenia, po prostu bycie obok.

• Słuchaj, co bliska osoba ma do powiedzenia, zaakceptuj wszystkie uczucia, pozwól drugiemu na żal, łzy, smutek i słabość. Otwartość jest pierwszym symptomem wychodzenia z depresji. Depresja jest chorobą, a skoro jest chorobą, to znaczy, że można ją wyleczyć 

• Nie przerywaj, nie mów, że to chwilowe, nie zmieniaj tematu.Pamiętaj, że mówienie o tak negatywnych odczuciach jest trudne. Nie każdy od razu się otworzy. 

• Nie udzielaj rad, osoby w depresji wiedzą, jak powinno być, ale nie potrafią tak zrobić. Na początku możemy spotkać się z niechęcią

• Uszanuj smutek. Nie uszczęśliwiaj na siłę

• Pamiętaj, że depresja to choroba wymagająca profesjonalnej pomocy. Nie wystarczy zaoferować bliskiej osobie herbatkę ziołową i wspólne oglądanie komedii. Nawet, jeśli wydaje ci się, że tego typu działania przynoszą rezultaty, są one jedynie chwilowe i doraźne

• NIE krytykuj chorego z powodu jego depresyjnych zachowań i braku chęci do życia.   

• NIE nakłaniaj do rzucania nałogów

• NIE  doradzaj podejmowania ważnych decyzji dotyczących życia, pracy lub związków emocjonalnych w czasie depresji 

• NIE izoluj chorego  od rodzinnych dyskusji o ważnych sprawach lub problemach. 

• NIE unikaj rozmowy z chorym o jego problemach 

• NIE wolno bagatelizować niepokojących sygnałów. Gdy chory mówi np. o chęci popełnienia samobójstwa, należy koniecznie skontaktować się z jego lekarzem, nawet jeśli poprosiła Cię o zachowanie tajemnicy

• NIE wahaj się prosić o wsparcie innych. Pomoc choremu na depresję może być wyczerpująca.

• NIE polegaj na przypadkowych lub zasłyszanych radach, w razie wątpliwości poproś lekarza o wyjaśnienie na nurtujące Cię pytania

Jak rozmawiać z osobą z depresją?

Co powinni zrobić bliscy takiej osoby? Tego typu pytania pojawiają się często po stronie rodziny, znajomych – to właśnie najbliższe otoczenie ma znaczący wpływ na samopoczucie chorego. Jak możemy pomóc? Co powiedzieć, a czego kategorycznie nie?

Co więc mówić, by chory wiedział, że może liczyć na bliskich?

• „Oczywiście, nie potrafię do końca zrozumieć, przez co przechodzisz, ale masz moje pełne wsparcie ”

• „Widzę, jak bardzo się starasz i doceniam to”

• „Co mogę dla ciebie zrobić? Na co masz ochotę?”

• „Możesz na mnie liczyć"

• "Powiedz, co mogę zrobić, byś poczuł się lepiej”

• „Chcesz się wygadać?”

•  „Wyglądasz na zmęczonego – chyba cię coś trapi, prawda?”

• „Czy miałbyś może ochotę pójść ze mną na spacer – to może Ci dobrze zrobić”

Czego nie mówić bliskiemu z depresją?

Takie rady, choć udzielane w dobrych intencjach, nie pomagają i warto ich unikać:

• NIE mówmy: „to nic takiego”, „weź się za siebie”, „przesadzasz”, "uśmiechnij się! Z naszej perspektywy może się wydawać, że okazujemy tej osobie zrozumienie, ale w jej oczach wcale tak to nie wygląda. Z reguły wydaje im się, że są osamotnione ze swoim problemem i nikt z zewnątrz nie wie, co tak naprawdę czują. Dlatego zapewnianie, że wszystko się ułoży może wywołać w naszym rozmówcy poczucie kompletnego braku zrozumienia

• Słowa: "weź się w garść", inni mają większe problemy”,„Mnie też nie jest łatwo”,„Masz takie wspaniałe życie i tyle rzeczy, za które możesz być wdzięczny”,"Nie wiem czym ty się tak przejmujesz?” Słowa te nie są pomocne, wręcz przeciwnie

• NIE należy też wykonywać prac i obowiązków za chorego. Można mu w nich pomagać, ale NIE należy pozbawiać go zajęcia jeśli jest je w stanie wykonywać. Nie mów: „Kiedy weźmiesz się za coś konkretnego?”

• Prawdziwą krzywdę wyrządza się choremu, starając się zmusić go do zmiany zachowania emocjonalnym szantażem „jak się nie pozbierasz, to się wyprowadzę”. Tego rodzaju ultimatum może znacząco pogłębić depresję, a nawet wywołać myśli samobójcze 

• “Jesteś zmęczony weź urlop”. Urlop, zmiana pracy czy inne większe zmiany w życiu pacjenta nie pomogą wyleczyć go z choroby. Depresja to nie zmęczenie organizmu, które można załatwić dwutygodniową przerwą w pracy

Dowiedz się jak najwięcej o depresji. Porozmawiaj z psychologiem, czytaj książki. Pomoc osobie w depresji będzie skuteczna, jeśli poznasz objawy, przebieg, następstwa choroby. Wówczas Twoje wsparcie ma szansę być naprawdę skuteczne. Jeśli informacje zawarte w poście były dla Ciebie pomocne i przydatne, udostępnij- niech inni się dowiedzą 

Przedstawione treści mają charakter edukacyjny, nie zastąpią profesjonalnej konsultacji lekarskiej.